Όποιος ασχολείται βαθιά με την φιλοσοφία και την πολιτική και κοινωνική θεωρία μπορεί εύκολα σε ορισμένες περιπτώσεις να καταλάβει την φύση των ιδεών καθώς και την διαμόρφωσή τους μέσα στο ιστορικό τους πλαίσιο.
Δυστυχώς σήμερα πολλοί "αναλυτές" και ακαδημαϊκοί ερμηνεύουν τις ιδέες και την ιστορία υπό ένα πολύ στενό και επιφανειακό πρίσμα.
Κινούμενοι στο πλαίσιο του υλισμού και του οικονομισμού βαίνουν σε καθαρά οικονομικούς συσχετισμούς και συγκρίσεις και καθαρά "πολιτικά ορθό-κατανοητές" προσεγγίσεις για τις πολιτικές ιδέες.
Οι σύγχρονοι πολιτικοί αναλυτές και στοχαστές δεν "τοποθετούν το νυστέρι βαθιά",ώστε να δούμε το βαθύ μεταφυσικό,μυστικιστικό και θεολογικό υπόβαθρο που βρίσκεται στην βάση των ιδεών και ότι παρ'όλο που μέσω της εξέλιξης της ιστορίας των ιδεών,οι ιδέες φαίνονται απαλλαγμένες από αυτές τις βάσεις,συνεχίζουν να αποτελούν κυρίαρχης σημασίας για την διαμόρφωση των πολιτικών και φιλοσοφικών θεωριών.
Τα πολιτικά προβλήματα κρύβουν μια βαθιά μεταφυσική και θεολογική πλευρά,τα οποία μέσω της φιλοσοφικής ανθρωπολογίας αναδύονται ως κύρια θεωρητικά στοιχεία στο ιδεολογικό πλαίσιο ενός συστήματος πολιτικών στοχασμών(μιας πολιτικής θεωρίας).
Αλλά είναι τόσο δύσκολο να διακρίνεις αυτές τις θεολογικές και βαθιά μεταφυσικές βάσεις όταν μεγάλοι κοινωνικοί και πολιτικοί στοχαστές όπως ο Μαξ Βέμπερ και ο Έρικ Βόγκελιν ήδη διέκριναν τα προτεσταντικά και γνωστικιστικά στοιχεία αντίστοιχα,στην διαμόρφωση της πολιτικής θεωρίας;
Όχι δεν είναι δύσκολο,απλά είναι ακατανόητο για τους πολιτικούς υλιστές και οικονομιστές.
Όταν η βάση καθορίζει το εποικοδόμημα τότε δύσκολα μπορεί η νόηση σου να κινηθεί έξω από αυτό το το λανθασμένο νομοτελειακό πλαίσιο για την διαμόρφωση των ιδεών.Τα παρατηρησιακά στοιχεία σε πολύ μεγάλο ποσοστό επηρεάζουν τον ορθό λόγο στην διαμόρφωση των κρίσεων.
Έτσι με την σύνδεση θεολογιών και πολιτικών θεωριών μέσω της μελέτης της ιστορίας των ιδεών,γεννιέται η πολιτική θεολογία.Ο Μαξ Βέμπερ και ο Έρικ Βόγκελιν είναι η κορυφή του παγόβουνου που απλά έδειξαν την σχέση μεταξύ μεταφυσικής σκέψης και πολιτικής θεωρίας.Οι ίδιοι ίσως δεν θα λέγανε ότι κάνανε πολιτική θεολογία,αλλά έδειξαν μια οπτική της.Τι έδειξαν ακριβώς;
Τοποθέτησαν με επιστημονικό και ιστορικό τρόπο στο προσκήνιο την τάση των ιδεών που στηρίζονται σε ένα -μη υλικά εμπειρικό- αλλά υπερβαταλογικό επίπεδο να σχηματίζουν βασικές τάσεις σε ιδεολογίες με σαφή υλικό και πραγματιστικό προσανατολισμό (σύγχρονη πολιτική σκηνή).
Η τάση για την πολιτική θεολογία έχει ήδη μπει πολύ πριν τους Βέμπερ και Βόγκελιν.Ήδη από τον Αυγουστίνο και τον Θωμά τον Ακινάτη,έπειτα διανοούμενοι όπως ο de Maistre και ο F.J Stahl,πήραν την σκυτάλη αυτής της παράδοσης,ενώ θεμελιώθηκε πιο συγκεκριμένα από τον συντηρητικό στοχαστή Juan Donoso Cortes,ο οποίος ενέπνευσε τον Καρλ Σμιτ να δομήσει εξ' ολοκλήρου την έννοια της πολιτικής θεολογίας και να γίνει ο πιο γνωστός της εκπρόσωπος!
Έτσι μέσω της σμιττικής σκέψης μπορούμε να αναλύσουμε και να ξετυλίξουμε φιλοσοφικά και οντολογικά την φύση των πολιτικών θεωριών.Για να γίνει αυτό πρέπει να ξεκινήσουμε με την ανάλυση της ανθρωπολογικής φιλοσοφίας και του ερωτήματος περί δυισμού καλού-κακού.
Μπορούμε να διακρίνουμε στις θεωρίες περί κράτους και πολιτικής μια διάκριση που λαμβάνει χώρα πάνω στο "εκ φύσεως καλό" και στο "εκ φύσεως κακό" του ανθρώπου.
Π.χ οι αυταρχικές θεωρίες έχουν μια μακιαβελική προσέγγιση περί "εκ φύσεως κακού" ,σε αντίθεση με τις αναρχικές θεωρίες περί "εκ φύσεως καλού".
Η αναρχική θεώρηση είναι η ακραία οπτική της άποψης περί "εκ φύσεως καλού".Παράλληλα όμως,η θεωρία περί "εκ φύσεως" καλού ανθρώπου έχει μία σαφή φιλελεύθερη χροιά (όχι στον βαθμό της αναρχικής τάσης),αλλά στρέφεται ενάντια του κράτους στην ανάμειξη του στο πολιτικό πεδίο.
Η αγαθότητα του ανθρώπου για τον φιλελευθερισμό αποκτά κύρια ουσία στο επιχείρημα του Thomas Paine :
"η κοινωνία είναι το αποτέλεσμα των ορθολογικά διευθετημένων ανθρώπων,το κράτος είναι το αποτέλεσμα των ελαττωμάτων τους".Ο φιλελευθερισμός μπορεί να μην αρνήθηκε ποτέ το κράτος,όμως δεν ανέπτυξε ποτέ μια θετική θεωρία υπέρ του.Προσπάθησε να περάσει αυτό το εμπόδιο μέσω της υποταγής του πολιτικού στην ηθική και να υποταχθεί αυτή με την σειρά της στην στυγνή οικονομική προσέγγιση(στο Οικονομικόν).
Για τον Καρλ Σμιτ όμως όλες οι γνήσιες πολιτικές θεωρίες θεωρούν τον άνθρωπο 'εκ φύσεως" κακό,προβληματικό και επικίνδυνο.Ο Σμιτ παραθέτει τους στοχαστές που θεμελίωσαν βασικά στοιχεία στην πολιτική φιλοσοφία και παράλληλα θεωρούσαν την ανθρώπινη φύση,προβληματική.
Μacchiavelli,Hobbes,Bossuet,Fichte,de Maistre,Donoso Cortes,H.Τaine.
Η θεολογική σκέψη λοιπόν είναι βασική σε αυτό το ανθρωπολογικά φιλοσοφικό ερώτημα περί καλού-κακού.Θεολογικά προκύπτει το ερώτημα περί ανθρώπινης αμαρτίας.Το θεμελιώδες θεολογικό δόγμα περί αμαρτωλού ανθρώπου είναι η έκφραση του "εκ φύσεως κακού" που αυτή οδηγεί σε γνήσιες πολιτικές θεωρίες.Σε έναν κόσμο άνευ ανθρώπινης αμαρτίας,σε έναν "εκ φύσεως καλό" ανθρώπινο κόσμο η έννοια του πολιτικού είναι περιττή.
Οι Macchiavelli,Hobbes,Fichte μέσω της πολιτικής τους "απαισιοδοξίας" πέρα από την απεικόνιση της ρεαλιστικής φύσης του ανθρώπινου όντος διαμορφώνουν και την διάκριση Φίλος-Εχθρός.Μια διάκριση που λαμβάνει κυρίαρχο ρόλο στην πολιτική σκέψη του Σμιτ.
H διάκριση Φίλος-Εχθρός ουσιαστικά που αποτελεί το κύριο χαρακτηριστικό της πολιτικής για τον Σμιτ, προκύπτει μέσω μιας φιλοσοφικής πολιτικής στοχαστικής διαδικασίας που ξεκινάει από το θεολογικό δόγμα περί αμαρτίας και το οντολογικό-μεταφυσικό ζήτημα περί καλής-κακής ανθρώπινης υπόστασης.Η σύνδεση επομένως για τον Καρλ Σμιτ είναι αδιαμφισβήτητη.
Οφείλουμε όμως ενδεικτικά να επιστρέψουμε στους Μαξ Βέμπερ και 'Ερικ Βόγκελιν
για να δούμε τις μεταφυσικές προεκτάσεις του καπιταλισμού και του μαρξισμού μέσω της σύνδεσης του προτεσταντισμού με τον καπιταλισμό και του γνωστικισμού με την μαρξιστική θεώρηση.
Αρχικώς ο Μαξ Βέμπερ στο έργο του "Η προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του καπιταλισμού" προσπαθεί να δείξει την ορθολογική-αξία(προτεσταντική) βάση της νόμιμης τάξης σε ένα προφανώς ορθολογικό-σκοπού θεσμό(οικονομική οργάνωση).Το καλβινιστικό πνεύμα για τον Βέμπερ,είναι υπεύθυνο για την δόμηση των αξιών του καπιταλισμού για την θέση προκαθορισμού και της αποδοχής της εργασίας ως αυτοαξίας. Η συσσώρευση του πλούτου και όχι η κατανάλωση δείχνουν τον "εκλεκτό του θεού" και έτσι μέσω της εργασίας και των παραγωγικών επενδύσεων το ανθρώπινο ον βιώνει ικανοποίηση ,διότι νομίζει ότι θα εξασφαλίσει την μέλλουσα ζωή(προτεσταντικός προκαθορισμός).
Από την άλλη,ο Έρικ Βόγκελιν,που αφιέρωσε μεγάλο μέρος του διανοητικού του έργου στην μελέτη του γνωστικισμού και των πολιτικών του προεκτάσεων,διατυπώνει την πραγματικά συναρπαστική άποψη ότι ο μαρξισμός αποτελεί μια υλιστική νέα μορφοποιημένη οπτική του γνωστικισμού.Ο Βόγκελιν σε γενικές βάσεις βασίζει αυτή την οπτική του στους παρακάτω στοχασμούς:
Ο κόσμος είναι μία διεφθαρμένη πραγματικότητα με βασικό οντολογικό χαρακτηριστικό την ταξική πάλη και την καταπίεση.
Ο μαρξιστής κατέχει μία γνώση που μπορεί να σώσει. Η γνώση αυτή είναι ο επιστημονικός σοσιαλισμός, με τον οποίο μπορεί να κατανοήσει το μηχανισμό της εξέλιξης της ιστορίας.
Ο μαρξιστής προσπαθεί για την αναδημιουργία ενός νέου κόσμου. Φιλοδοξεί να πραγματοποιήσει την “κοσμική Ιερουσαλήμ” σε αντιδιαστολή με την “Ουράνια Ιερουσαλήμ”. Μέσω της μαρξιστικής θεωρίας και των εργαλείων της για την κατανόηση της ιστορίας και της οικονομίας μπορεί σε πρακτικό επίπεδο να διαμορφώσει έναν "παράδεισο επί γης".
Ο άνθρωπος δεν χρειάζεται να εναποθέτει το "είναι" του στο θείο στοιχείο.Υπάρχει μόνο ύλη και ο θεός είναι μια κοινωνική παραίσθηση.
Πρέπει να απορριφθεί ο φυσικός ηθικός νόμος (για το Μαρξ, η ηθική είναι προϊόν των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών) διότι η κομμουνιστική αταξική κοινωνία οφείλει να επιτευχθεί με κάθε μέσο, ακόμα και με μαζικές γενοκτονίες.
Με αυτά τα στοιχεία διατυπώνουμε ότι μαρξισμός αποτελεί μια υλιστική παραλλαγή της γνωστικής νοοτροπίας και αποτελεί μία μεταμφίεση της “γνώσης”.
Όπως είδαμε,τα μεταφυσικά συστήματα (θεολογία,μυστικισμός) έχουν βαθιά επιρροή στις πολιτικές και φιλοσοφικές θεωρήσεις. Υπό μία έννοια μπορούμε να πούμε ότι ακολουθούν μια αλυσιδωτή διαδρομή και αντίδραση.
Μέσω της δικής μου νόησης και του υποκειμενικού μου "Εγώ" θεωρώ ότι Η ΒΑΣΙΚΉ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΘΕΩΡΙΩΝ ΜΠΟΡΕΊ ΝΑ ΕΠΕΛΘΕΙ ΜΌΝΟ ΜΕ ΡΙΖΙΚΗ ΑΝΑΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΤΩΝ ΘΕΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ.
Η πνευματική αναζήτηση σε θεολογικά και "πρώτης φιλοσοφίας"(καρτεσιανή έκφραση για την μεταφυσική) ερωτήματα,μπορεί να μιας οδηγήσει σε μια πιο αποκρυσταλλωμένη γνώμη για την ιστορία των ιδεών και να θέσει ερωτήματα σε πρακτικό "πραγματιστικό επίπεδο"(όσο αδύνατο και αν φαίνεται αυτό στους πολιτικούς πραγματιστές) στα σύγχρονα πολιτικά ζητήματα!
Ας κλείσουμε το άρθρο με το απόφθεγμα του Carl Schmitt που περιγράφει γλαφυρά όλα όσα ειπώθηκαν ήδη.
Comentários