Σε αυτό το άρθρο θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε μερικές από τις ενδιαφέρουσες ιδέες του Καζύνσκι,οι οποίες σίγουρα μπορεί να ασκήσουν μεγάλη γοητεία σε οποιονδήποτε εχθρεύεται τον σημερινό σύγχρονο κόσμο,αλλά πιο συγκεκριμένα τον τεχνολογικό πολιτισμό που στηρίζει όλο το οικοδόμημα του σύγχρονου κόσμου. Παρακάτω λοιπόν παρουσιάζονται οι θεωρήσεις του Τεντ Καζύνσκι,όπως αυτές παρουσιάστηκαν στο μανιφέστο του
"Η Βιομηχανική κοινωνία και το μέλλον της".
ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
Το μανιφέστο του τρομοκράτη Καζύνσκι ξεκινάει με μια σφοδρή,αλλά παράλληλα πολύ πνευματώδη επίθεση σε αυτό το φαινόμενο που ο ίδιος ονομάζει "αριστεροφροσυνη".
Τι είναι όμως για αυτόν η αριστερόφροσυνη;
Σύμφωνα με τον Καζύνσκι η αριστεροφροσυνη είναι η σύγχρονη αριστερά που αποτελείται από σοσιαλιστές και κολλεκτιβιστές που παράλληλα είναι οπαδοί της λεγόμενης πολιτικής ορθότητας και υπέρμαχοι των μειονοτήτων.Ο Καζύνσκι θεωρεί ότι αυτά τα φαινόμενα που αναλύει παρακάτω δεν αντιπροσώπευαν απαραίτητα το παλιό αριστερό κίνημα.
Η αριστερόφροσυνη λοιπόν οφείλεται όπως αναλύει ο ίδιος σε δύο ψυχολογικά φαινόμενα:
1)τα αισθήματα κατωτερότητας και
2)την υπερκοινωνικοποίηση.
Για το πρώτο χαρακτηριστικό νομίζω ότι είναι ξεκάθαρο τι εννοεί ο συγγραφέας.Ιδιαιτερα θεωρεί όμως ότι αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι οι σύγχρονοι αριστεροί εκλαμβάνουν ως προσβλητικό τον παραμικρό μη πολιτικά ορθό χαρακτηρισμό. Αυτό για τον Καζυνσκι είναι σαφής ένδειξη χαμηλής αυτοεκτίμησης.
Για το δεύτερο χαρακτηριστικό αναφέρεται αρχικά στην έννοια της κοινωνικοποίησης που είναι μια ψυχολογική διαδικασία με την οποία τα παιδιά μαθαίνουν να σκέπτονται και να πράττουν με τις επιταγές του κοινωνικού συνόλου. Όταν το άτομο υπακούει στον ηθικο κώδικα της κοινωνίας.Τι είναι όμως είναι υπερκοινωνικοποιημένο άτομο;Ουσιαστικά είναι ένα άτομο που ζει την καθημερινή ζωή του υπό ένα "ψυχολογικό χαλινό" ζώντας σύμφωνα με τις νόρμες της κοινωνίας. Ιδιαιτέρως ένα τεράστιο κομμάτι της αριστεράς που είναι υπερκοινωνικοποιημένο, είναι οι διανοούμενοι της που είναι παράλληλα μέλη της μεσαίας ή ανώτερης τάξης. Έτσι αυτό που κάνει ο σύγχρονος αριστερός είναι να υιοθετεί τις βασικές αρχές μιας κοινωνίας(ισότητα φύλων,βοήθειας προς τους φτωχούς,ειρήνη σε αντίθεση με τον πόλεμο) και παράλληλα να κατηγορεί την κοινωνία ότι είναι μακριά από αυτές τις αξίες και ότι αυτός είναι ο φορέας αυτών των επαναστατικών αξιών. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα ψυχολογικό κόλπο,ώστε να αντιστρέψει την ανικανότητα του να γίνει φορέας επαναστατικών ιδεών,έξω από το πλαίσιο κοινωνικοποίησης!
Η ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΙΣΧΥΟΣ ΩΣ ΑΝΑΓΚΗ
Για το Θεόδωρο Καζύνσκι υπάρχει μια βασική ψυχολογική διαδικασία για το ανθρώπινο Ον,που ονομάζεται "Διαδικασία Απόκτησης Ισχύος"(θα την ονομάσουμε ΔΑΙ).Μέσα από την μελέτη αυτής της ψυχολογικής διαδικασίας γίνεται σαφές μέσα στο μανιφέστο,ότι μπορούμε να κάνουμε σοβαρές παρατηρήσεις και να ερμηνεύσουμε μεγάλο πλήθος καταστάσεων στην βιομηχανική κοινωνία.Η συγκεκριμένη ψυχολογική ανάγκη θα λέγαμε ότι είναι κάτι σαν ανάγκη για δύναμη,κάτι που μας φέρνει στο μυαλό τη νιτσεϊκη έννοια της "θελήσεως για δύναμη".
Η ΔΑΙ αποτελείται από 4 χαρακτηριστικά!
Το στόχο,την προσπάθεια επίτευξης και την επίτευξη του με το τέταρτο χαρακτηριστικό να είναι η αυτονομία.
Ο Τεντ Καζύνσκι ισχυρίζεται ότι με τον τεχνολογικό πολιτισμό ο άνθρωπος τα έχει όλα έτοιμα,ενώ στις πρωτόγονες κοινωνίες όπου ο άνθρωπος αγωνιούσε κι πάλευε για την επιβιώσει του,ένιωθε στο έπακρον κάθε σπιθαμή της διαδικασίας απόκτησης ισχύος.Στον σύγχρονο τεχνολογικό κόσμο όμως οι άνθρωποι σε τεράστιο μέρος της ζωής του ασχολούνται με υποκατάστατες δραστηριότητες όπως το επιστημονικό έργο,οι αθλητικές δραστηριότητες,το φιλανθρωπικό έργο,η καλλιτεχνική ενασχόληση κλπ κλπ,για να καλύψουν το κενό και να νιώσουν το αίσθημα πληρότητας από την διαδικασία στόχος-προσπάθεια-επίτευξη!
Αυτό είναι για τον Καζύνσκι ένα από τα βασικά προβλήματα για την ψυχοσύνθεση του μοντέρνου ανθρώπου.
Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ
Ο συγγραφέας θεωρεί ότι μπορεί η αυτονομία να μην είναι απαραίτητο στοιχείο της ΔΑΙ,αλλά όμως τα ανθρώπινα όντα χρειάζονται και αναζητούν ένα κομμάτι αυτονομίας για τις ζωές τους.
Το να εργάζεσαι υπό τις εντολές ενός εργοδότη ή το να δρας υπό τις συνθήκες έστω μιας μικρής ομάδας,δεν σου δίνει το αίσθημα της πληρότητας μέσα από την κατάσταση της αυτονομίας.Η αυτόνομη προσπάθεια είναι αυτή που δίνει την ικανοποίηση μέσα από την ΔΑΙ και μερικοί άνθρωποι φαίνεται είτε να μην έχουν έντονο το αίσθημα για την αυτονομία τους ή προσπαθούν να την ικανοποιούν μέσα στα πλαίσια μιας οργάνωσης.
Έτσι όμως η έλλειψη της προσπάθειας για την ΔΙΑ οδηγεί νομοτελειακά το άτομο σε αρνητικές ψυχολογικές καταστάσεις ηττοπάθεια, έλλειψη ηθικού,κατάθλιψη,νευρικότητα απογοήτευση,εμφάνιση διαταραγμένης σεξουαλικής συμπεριφοράς κλπ κλπ.
Παράλληλα, οι ανθρώπινες παρορμήσεις μπορούν να χωριστούν σε τρεις διακριτές ομάδες. Αυτές που ικανοποιούνται με ελάχιστη προσπάθεια,αυτές που μπορεί να ικανοποιηθούν με σοβαρή προσπάθεια και τέλος αυτές που δεν μπορούν να ικανοποιηθούν ανεξαρτήτως προσπάθειας.Για τον Καζύνσκι στην σύγχρονη τεχνολογική κοινωνία οι περισσότερες παρορμήσεις ωθούνται στην πρώτη και στην τρίτη κατηγορία,με την δεύτερη κατηγορία να ικανοποιείται από "υποκατάστατα" δραστηριότητες. Πρόκειται ουσιαστικά για μια διατάραξη της ΔΙΑ,που οδηγεί σε σοβαρές ψυχολογικές επιπτώσεις καθώς και στην δημιουργία επίπλαστων αναγκών που τοποθετούνται στην δεύτερη κατηγορία.Έτσι μέσω αυτής της διαδικασίας δημιουργείται το αίσθημα απογοήτευσης στα υποκείμενα καθώς και το λεγόμενο αίσθημα ματαιότητας που είναι εμφανές στην φιλολογία του 20ου αιώνα.Η προσπάθεια καλύψεως της ΔΙΑ από επίπλαστες ανάγκες είναι καταστροφική για την ανθρώπινη ουσία.
Η ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΗ ΚΡΙΤΙΚΗ
Μια οξεία κριτική που γίνεται μέσα στο μανιφέστο του "Unabomber" είναι στην ιδέα ότι οι επιστήμονες δρουν με γνώμονα το "ανθρώπινο καλό" ή το προσωπικό ενδιαφέρον για τα φαινόμενα που μελετούν.
Για τον Καζύνσκι τα κίνητρα των επιστημόνων δεν είναι ούτε η περιέργεια ούτε το ανθρώπινο καλό,είναι μόνο η ανάγκη για την απόκτηση ισχύος μέσω από την υποκατάσταση διαδικασία της εξάσκησης της ειδικής επιστήμης που εξασκεί ο καθένας.
Τις περισσότερες φορές οι επιστήμονες εξειδικεύονται σε πολύ ειδικά πεδία, τα οποία είναι σχεδόν αδύνατον να αποτελούν πηγή ενδιαφέροντος για τον πολύ κόσμο ακόμα και για άλλους επιστήμονες άλλων ειδικών επιστημών.Π.χ σχεδόν κανείς αστροφυσικός δεν ενδιαφέρεται να ενημερωθεί πάνω στην σύνθεση του ποδιού ενός σκαθαριού ή ένας εντομολόγος για τα αέρια που υπάρχουν σε έναν εξωπλανήτη. Παράλληλα,η δικαιολογία περι γενικού ανθρωπίνου καλού δεν στέκει για τον Καζύνσκι. Υπάρχει μεγάλος όγκος επιστημονικού έργου που δεν έχει σχεδόν καμία σχέση με την ανθρώπινη ευημερία π.χ οι αρχαιολογικές και γλωσσολογικές μελέτες. Παρ' όλα αυτά οι επιστήμονες εκεί κινούνται με τον ίδιο ζήλο όπως ένας φυσικός,ακριβώς επειδή αυτό που κάνουν είναι να ικανοποιούν υποκατάστατα την διαδικασία απόκτησης ισχύος!
Ο Καζύνσκι μέσα από αυτές τις αναλύσεις καταλήγει να αναλύει την φύση της ελευθεριας. Ελευθερία είναι λοιπόν είναι η ικανοποίηση της διαδικασίας απόκτησης ισχύος με πραγματικούς στόχους και όχι τεχνητούς στόχους και υποκατάστατες δραστηριότητες.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Ο συγγραφέας είναι ξεκάθαρος.
Η βιομηχανική κοινωνία δεν μπορεί να μεταρρυθμιστεί.Η βιομηχανική κοινωνία ενδυναμώνεται συνεχώς μέσω της τεχνολογίας με κόστος την ανθρώπινη ελευθερία και την αυτονομία του υποκειμένου.Ο περιορισμός της αυτονομίας είναι σχεδόν αναπόφευκτος στην βιομηχανική κοινωνία.Το βιομηχανικό σύστημα για αντέξει πρέπει να ρυθμίζει την ανθρώπινη συμπεριφορά με βάση τις ανάγκες του και αυτός τρόπος ρυθμιζόμενος τρόπος συμπεριφοράς,είναι όλο και περισσότερο απομακρυσμένος από το φυσικό πρότυπο
Οι γραφειοκράτες που στηρίζουν το σύστημα δρουν με βάση άκαμπτους κανόνες και ισχυρές δομές. Έτσι λοιπόν αυτή η κοινωνία όλο και απομακρύνεται από την σύνθεση μικρών κοινοτήτων και παγκοσμιοποιείται για να μπορεί να λειτουργήσει σε μεγαλύτερη κλίμακα,αφού παίζει μεγάλο ρόλο η συνεργασία σε μεγάλο εύρος μεταξύ μηχανών και ανθρώπων.
Δυστυχώς για τον Καζύνσκι η τεχνολογία είναι πιο ισχυρή από την θέληση για ανθρώπινη ελευθερία.
ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ Ή ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ
Γιατί οι άνθρωποι δεν προσπαθούμε συνεχώς τελικά να μεταρρυθμίσουμε το σύστημα με επιτυχία;Ο λόγος είναι απλός. Όπως είπαμε το σύστημα αυτό δεν μπορεί να μεταρρυθμιστεί.Και εδώ έρχεται ένα στοιχείο που ίσως είναι θετικό σε όλη την κατάσταση.
Η επανάσταση είναι πολύ πιο εύκολη από την μεταρρύθμιση.Η μόνη διέξοδος άλλωστε στα προβλήματα που προσδίδει η τεχνολογία στις ζωές των ανθρώπων είναι το να απαλλαγούμε από το βιομηχανικό-τεχνολογικό σύστημα.
Οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν ότι αφού η επανάσταση φέρνει πολύ μεγαλύτερες κοινωνικές διεργασίες και ανακατατάξεις σε μια κοινωνία,τότε θα είναι πιο δύσκολη από την μεταρρύθμιση. Όμως κάτι τέτοιο δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.Η επανάσταση είναι πιο δεσμευτική για τους επαναστάτες,ενώ παράλληλα τους εμπνέει ως ιδανικό.Κάτι τέτοιο δεν παρατηρείται στους απλούς μεταρρυθμιστές. Αυτός είναι ένας από τους βασικούς λόγους που οι επαναστάτες δεν εξαρτώνται αρνητικά από τα αποτελέσματα της αλλαγής όπως οι μεταρρυθμιστές που επιθυμούν συγκεκριμένο βαθμό μετατροπής μέσα από τις κινήσεις τους.
Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΜΑΣ
Από τις πρώτες κοινωνίες οι άνθρωποι υπάγονταν σε πιέσεις για χάρη της κοινωνικής ομάδας λειτουργίας.Οι πιέσεις αυτές διέφεραν από κοινωνία σε κοινωνία και ήταν και διαφορετικού είδους,δηλαδή είτε σωματικές(υπερβολική εργασία) είτε ψυχολογικές (θόρυβος,εξαναγκασμός συμπεριφοράς)
Στις παλιότερες κοινωνίες η συμπεριφορά ήταν αμετάβλητη και αν παρουσιάζεται κάποιες μεταβολές ήταν εντός κάποιων πολύ συγκεκριμένων αυστηρών ορίων.Οι κοινωνίες μπορούσαν να πιέσουν τα μέλη τους μέχρι ένα σημείο. Παρ'όλα αυτά στις σύγχρονες κοινωνίες η τεχνολογία σε μεγάλο βαθμό έχει τροποποιήσει τα όντα και έτσι δημιουργούνται πιέσεις έξω από τα όρια που είχα θεσπιστεί σε προηγούμενες κοινωνίες.
Ο Καζύνσκι αναφέρεται στην σημερινή κοινωνία με συγκεκριμένα παραδείγματα. Σκεφτείτε π.χ μια κοινωνία που σου προκαλεί θλίψη και έπειτα σου δίνει ναρκωτικά για να την καταπολεμήσεις.Μια κοινωνία που αντί να καταπολεμήσει τις καταστάσεις που σου τρέφουν τα καταθλιπτικά συναισθήματα,σου δίνει αντικαταθλιπτικά. Σκέψου μια κοινωνία όπου τα επίπεδα κλινικής κατάθλιψης αυξάνονται συνεχώς.
Για τον Καζύνσκι αυτό είναι αποτέλεσμα της διαταραχής της ΔΑΙ(Διαδικασία Απόκτησης Ισχύος). Αυτά λοιπόν τα φάρμακα που παίρνει ο άνθρωπος για να καταπολεμήσει τέτοιες αρνητικές ψυχολογικές καταστάσεις είναι μόνο ένα μέρος της διαδικασίας ελέγχου της συμπεριφοράς του ανθρώπου.Η τεχνολογία παρακολούθησης,και οι τεχνικές προπαγάνδες είναι άλλες δύο μέθοδοι που χρησιμοποιεί το σύστημα για τον έλεγχο της συμπεριφοράς σου,που όσο αυξάνεται το τεχνολογικό επίπεδο τόσο περισσότερο τελειοποιούνται. Ακόμα και η δομή της εκπαίδευσης είναι τέτοια που σε κάνει να "χωθείς" μέσα στις ανάγκες του βιομηχανικού συστήματος για να το υπηρετείς όσο το δυνατότερο καλύτερα .Ακόμα και η μαζική ψυχαγωγία είναι ουσιαστικά ένας τρόπος ελέγχου της ανθρώπινης συμπεριφοράς.
Ο Τεντ καζύνσκι προσπαθεί να σχηματίσει τις βασικές ιδέες για μια επανάσταση ενάντια της τεχνολογίας. Παρ'όλα αυτά θεωρεί ότι για να ανατραπεί το σύστημα πρέπει πρώτα να έχει φθαρεί το ίδιο μέσα του,εσωτερικά.Η επανάσταση αυτή δεν θα είναι όμως πολιτική.Θα είναι στραμμένη προς την τεχνολογία και την οικονομία.
Δύο συμβουλές του Καζύνσκι είναι οι εξής:
1)Οι επαναστάτες να μην αναλάβουν κάποιου είδους εξουσίας μέχρι το σύστημα να είναι ήδη φθαρμένο από μέσα και
2)να επικροτούν παγκοσμιοποιημένες δομές,διότι μια παγκοσμιοποιημένη δομή μπορεί να νικηθεί πιο εύκολα από ότι μια κατανεμημένη δομή σε ξεχωριστές κοινότητες.
Τέλος,ο Καζύνσκι θεωρεί ότι το νέο επαναστατικό αντιτεχνολογικό κίνημα πρέπει να αφήσει εκτός του τους αριστερούς και όλους αυτούς που κινείται στα πλαίσια της αριστεροφροσύνης.Η αριστεροφροσύνη ως κολλεκτιβιστή θέλει να δημιουργήσει ένα ενοποιημένο σύστημα το οποίο μπορεί να διατηρηθεί και να επεκταθεί μόνο μέσω των τελευταίων τεχνολογικών καινοτομιών.
Η αριστερά χρειάζεται την τεχνολογία για τους δικούς της κολλεκτιβιστικους στόχους και ακριβώς για αυτόν τον λόγο η δράση των αριστερών δεν μπορεί να ταυτιστεί με την δράση ενάντια στον τεχνολογικό πολιτισμό!
