Η πρώτη εκδήλωση των προόδων μιας επιστήμης είναι ότι αρνείται τις απλοϊκές ερμηνείες οι οποίες φαίνονταν ικανοποιητικές τις απαρχές της. Ο,τι εκ πρώτης όψεως φαινόταν εύκολο να κατανοηθεί στη συνέχεια γίνεται πολύ δύσκολο να ερμηνευθεί. Ο ίδιος νόμος ισχύει και στις μελέτες που αφορούν την εξέλιξη της ζωής των εθνών.Αφού προσπάθησαν να ερμηνεύσουν τα πάντα οι ιστορικοί διαβλέπουν τώρα ότι συχνά συζητούσαν για ψευδαισθήσεις γεννημένες μόνο στο δικό τους πνεύμα. Τα κοινωνικά φαινόμενα παρουσιάζονται σήμερα σαν εξαιρετικά πολύπλοκη μηχανισμοί με αυστηρή ιεραρχία όπου τίποτα δεν είναι απλό.Η εξέλιξη των λαών είναι εξίσου περίπλοκη όπως και εκείνη των έμβιων πλασμάτων. Η επιστήμη εξακολουθεί ακόμη να αναζητεί τους νόμους που διέπουν τις εξελικτικές μεταμορφώσεις των ειδών και οι οποίοι καθορίζουν τις διαδοχικές μορφές τους.Οι νόμοι της κοινωνικής εξέλιξης παραμένουν εξίσου λίγο γνωστοί.Μόνο μερικούς από αυτούς μπορούμε να μισοδιακρίνουμε. Καθώς Η ανάλυση των διαφόρων στοιχείων το σύνολο των οποίων συγκροτεί μία κοινωνία δεν έχει ξεπεράσει ακόμη το στάδιο αόριστων γενικεύσεων και υποθετικών ισχυρισμών, η συνολική θεώρηση των πραγμάτων στα οποία αρκούνται οι θεωρητικοί του άγνωστου αυτού πεδίου παραμένει ακόμη πολύ αποσπασματική.Μέσα στο πλέγμα των αναγκαιοτήτων που κατευθύνουν την τροχιά της ζωής ενός λαού επιλέγουν μόνο αυτές που προκαλούν βαθιά εντύπωση στο πνεύμα τους και παραμελούν τις άλλες.Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η αφήγηση των πράξεων των ηγεμόνων και προπάντων των μαχών τους εθεωρείτο ότι πρέπει να αποτελεί το μοναδικό θέμα που οφείλει να ενδιαφέρει την ιστορία.Μέχρι πρόσφατα ακόμη οτιδήποτε αφορούσε την ύπαρξη των λαών παρέμενε περιφρονημένο οι αγνοημένο. Η επιστήμη δεν αρκείται πια στη συνοπτικές απαντήσεις που δίνονταν άλλοτε στα ποικίλα "γιατί" τα οποία εγείρονται από όλες τις πλευρές και από τα οποία είναι γεμάτη η πολιτική ζωή των εθνών.Για ποιο λόγο τόσοι λαοί αναδύθηκαν ξαφνικά από το μηδέν κατακλύζοντας όλον τον κόσμο με το θόρυβο του μεγαλείου τους; Πώς γεννιούνται πώς εξελίσσονται οι πώς πεθαίνουν οι θεοί οι θεσμοί,οι γλώσσες και οι τέχνες;Καθορίζουν τις ανθρώπινες κοινωνίες ή αντίθετα καθορίζονται από αυτές; Για ποιο λόγο ορισμένες πίστης όπως ο ισλαμισμός μπόρεσε να οικοδομηθούν σχεδόν αμέσως ενώ άλλες χρειάστηκαν αιώνες για να επιβληθούν; Γιατί και πάλι ο ισλαμισμός επέζησε της πολιτικής εξουσίας που του χρησίμευε ως έρεισμα και μάλιστα εξακολουθεί να επεκτείνεται ενώ άλλες θρησκείες όπως ο χριστιανισμός και ο βουδισμός φαίνονται να παρακμάζουν και να πλησιάζουν στο τέλος τους; Σε όλα αυτά τα "γιατί" και σε πολλά άλλα δεν έλειψαν ποτέ.Μοιάζουμε με το παιδί που ζητεί συνεχώς και άλλες απαντήσεις.Αλλά Οι ερμηνείες στις οποίες μπορούσε να αρκείται μια επιστήμη όταν ακόμη ήταν πολύ νέα δεν γίνονται αποδεκτές όταν φτάσει στην ωριμότητα της. Έχει πέρασε η εποχή που οι θεοί κυβερνούσαν την ιστορία.Η καλοκάγαθη πρόνοια που καθοδηγούσε τα βέβαια βήματα μας και διορθώνει τα λάθη μας, χάθηκε ανεπιστρεπτί. Εγκαταλειμμενος στον εαυτό του ο άνθρωπος οφείλει να προσανατολίζεται μόνος του μέσα στο τρομακτικό χάος των άγνωστων δυνάμεων που τον περισφίγγουν. Εξακολουθούν ακόμη να τον εξουσιάζουν,αλλά κάθε μέρα μαθαίνει και αυτός να τις κυριαρχεί.Αυτήν ακριβώς,την ακατάπαυστα αυξανόμενη κυριαρχία πάνω στη φύση δηλώνει η λέξη πρόοδος. Δεν αρκεί ωστόσο να ελέγχουμε τη φύση.Ζώντας κοινωνικά,ο άνθρωπος οφείλει να μάθει να ελέγχει και τον ίδιο του τον εαυτό και να υπακούει σε κοινούς νόμους.Στους ηγέτες που βρίσκονται επικεφαλής των εθνών ανατίθεται το καθήκον να θεσπίζουν αυτούς τους νόμους και τους καθιστούν σεβαστούς. Η γνώση των μέσων που επιτρέπουν τη διακυβέρνηση των λαών με επωφελή τρόπο, δηλαδή η πολιτική ψυχολογία υπήρξε πάντοτε δυσεπίλυτο πρόβλημα.Είναι ακόμη πιο δύσκολο σήμερα που οι νέες οικονομικές αναγκαιότητες,οι οποίες δημιουργούνται από τις επιστημονικές και βιομηχανικές προόδους πιέζουν βαριά πάνω στους λαούς και ξεφεύγουν από τον έλεγχο των κυβερνήσεών τους. Η πολιτική ψυχολογία συμμετέχει στο κλίμα αβεβαιότητας των κοινωνικών επιστημών που περιγράψαμε πιο πάνω.Ωστόσο,θα πρέπει να τη χρησιμοποιήσουμε με τη σημερινή μορφή της,διότι τα γεγονότα μας πιέζουν χωρίς περιθώρια αναβολών. Οι αποφάσεις που υπαγορεύουν τα τελευταία έχουν συχνά εξαιρετικά μεγάλη σημασία επειδή οι συνέπειες ενός σφάλματος είναι δυνατό να βαραίνουν πολλές γενιές.Ο προηγούμενος αιώνας παρουσιάζει πολυάριθμα σχετικά παραδείγματα. Οι σημαντικότεροι κανόνες της διακυβέρνησης των ανθρώπων είναι αυτοί που έχουν σχέση με την δράση.Πότε θα πρέπει κανείς να δρα με ποιο τρόπο και μέσα σε ποια όρια; Η απάντηση σε αυτές τις ερωτήσεις αποτελεί ολόκληρη την τέχνη της πολιτικής.
~Gustave Le Bon,Πολιτική Ψυχολογία,Κεφ. Η Πολιτική Ψυχολογία
Comments